Franchise

Franchise is als ondernemingsmodel de laatste jaren aan een sterke opmars bezig. Naast de bekende internationale horecaformules en de Nederlandse retail formules zijn er de laatste jaren steeds meer formules bij gekomen in de zakelijke dienstverlening. De reden van de sterke groei is dat veel startende ondernemers die franchise beginnen graag samenwerking zoeken met een franchiseformule en dat het aantal formules en de enorme variëteit daarvan is toegenomen. Franchisenemer worden is populair.

Nederlandse franchise code

Statistieken wijzen uit dat van de startende ondernemers vaak meer dan de helft de onderneming binnen 3 jaar moet staken of failleert. Bij franchisenemers liggen de stakingspercentages veel lager. Dit betekent echter niet dat franchisen voor iedere startende ondernemer is weggelegd of dat franchise een garantie is tot succes. Evenzo geldt dat niet alle formules zich lenen voor franchise. Onlangs werd de Nederlandse franchise code geïntroduceerd. Door een vorm van zelfregulering in de franchisesector hoopt men misstanden te voorkomen. Franchise dient namelijk een evenwichtige ondernemingsvorm te zijn met een eerlijke balans van rechten en plichten tussen de franchisegever en franchisenemer.

Hoe onderscheidt franchise zich van gewoon ondernemen?

Een franchiseovereenkomst is een zakelijke overeenkomst waarbij een ondernemer (de franchisenemer) voor eigen rekening en risico een zaak exploiteert en daarbij gebruik maakt van de formule of handelsnaam die eigendom is van de franchiseketen (de franchisegever). Het grote voordeel van franchisen is dat de ondernemer als het ware ‘meelift’ op de naam van de formule. De franchisenemer dient voor het gebruik van de formulenaam aan de franchisegever een periodieke vergoeding (fee) te betalen. Een belangrijk kenmerk van franchise is dat het gebruik van de formule aan strikte, door de franchisegever voorgeschreven, regels is gebonden. Deze voorschriften worden veelal in de franchiseovereenkomst en/of het handboek vastgelegd. In veel gevallen wordt bij retail formules naast de franchiseovereenkomst een huurovereenkomst gesloten. In dat geval huurt de franchisenemer van de franchisegever een winkel of bedrijfspand. De franchisenemer dient dan ook nog huur te betalen voor het gebruik van de winkel. De inrichting en uitstraling van het pand evenals de aldaar verkochte waren worden dan ook vaak aan strikte voorschriften van de franchisegever onderworpen. Slechts in beperkte mate is de franchisenemer gerechtigd tot verkoop van andere producten en waren.

Valkuilen

Onze advocaten zien in de franchisepraktijk vaak dezelfde terugkerende vraagstukken of problemen. Valkuilen worden vaak al in de contractfase over het hoofd gezien of worden niet tijdig onderkend. Zodra een franchiseconflict ontstaat tussen franchisegever en franchisenemer ontaarden geschillen veelal in juridische procedures.

Enkele praktische tips voor franchisegevers:

• Informeer uw franchisenemer juist, volledig en vooraf. Zeker wanneer u actief bent in de retail en er sprake is van exploitatie van een winkel, dient men extra alert te zijn. Veel geschillen vloeien voort uit verkeerde verwachtingen die over en weer bij het aangaan van de franchiseovereenkomst zijn ontstaan. Omzetprognoses of vestigingsplaatsonderzoeken blijken achteraf niet te kloppen of zijn onzorgvuldig opgesteld. Er zijn gerechtelijke procedures bekend waarin de franchisenemer zich met succes mocht beroepen op dwaling. Beter is helemaal géén omzetprognose te geven en/of af te spreken dat de franchisenemer uitdrukkelijk zelf zijn vooronderzoek heeft gedaan voordat de exploitatie wordt overgenomen of gestart.

• Kom uw zorgplicht na. Begeleid de franchisenemer en biedt voldoende ondersteuning en geef advies (gevraagd en ongevraagd). Zorg voor een professionele marketing en een uitgebreid handboek. Houdt regelmatig en structureel overleg uw franchisenemers of stel een franchiseraad in. Het tijdig signaleren van een niet goed renderende winkel is essentieel. Wees proactief indien zich de eerste signalen voordoen, zoals opvallend veel klachten van klanten en/of het niet (tijdig) betalen van huur en vergoedingen. Wees terughoudend met het verstrekken van inkoop op rekening of betalen via een rekening-courant verhouding. Voor u het weet is de schuld zo hoog opgelopen en bent u meer (voorschot)bank dan franchisegever.

• Wees streng en kritisch in de selectie van franchisenemers. Niet alle ondernemers zijn geschikt. Startende ondernemers beseffen soms niet dat het voor eigen rekening en risico exploiteren van een winkel veel meer inhoudt dan ze zelf denken. De franchisenemer dient zelf voor zijn personeel te zorgen, voor de inkoop, de juiste vergunningen voor de winkel, etc. Ervaring is vereist en een zeker startkapitaal of de nodige financiële buffers bij de franchisenemer zijn zeer wenselijk.

• Last but not least: de formule dient een gedegen groei door te maken, maar niet ten koste van alles. Het is beter te investeren in de bestaande verbetering van de formule (kwaliteit) dan in wilde expansiedrift (kwantiteit). Groei kan overigens ook leiden tot kannibalisme, waarbij dicht bij elkaar liggende locaties elkanders klanten wegsnoepen. Daar is de formule op de lange termijn zeker niet bij gebaat.

Enkele praktische tips voor franchisenemers:

• Financier uw franchisevestiging zo veel mogelijk met eigen vermogen. Vreemd vermogen (geleend geld) dient te worden terugverdiend. Indien de exploitatie tegenvalt gaan de financieringslasten al snel drukken op het resultaat.

• Laat eventuele omzetprognoses of voorgespiegelde omzet controleren door uw eigen accountant en vraag de financiële gegevens van de voorgaande jaren indien u een bestaande vestiging overneemt. De praktijk wijst uit dat veel retail formules kampen met teruglopende of gelijkblijvende omzetten. Indien een omzetprognose te rooskleurig wordt voorgespiegeld met sterke groeicijfers die uiteindelijk tegenvallen kan dat vervelende consequenties hebben. Ook de locatie is belangrijk. Is er sprake van een ‘leeglopende’ zijstraat in een winkelgebied of winkelcentrum of gaat het hier om een locatie met voldoende doorloop. Informeer vooraf bij andere huurders over de doorloop en de gehanteerde huurprijzen.

• Laat eventueel over te nemen bedrijfsinventaris in de winkel taxeren door een specialist in bedrijfstaxaties. Het gros van de formules hanteert redelijke overnameprijzen. Helaas wijst de praktijk uit dat er ook formules zijn die de inventaris voor een veel te hoog overnamebedrag verkopen bij aanvang van de franchiseovereenkomst.

• Laat altijd vooraf uw jurist de franchiseovereenkomst en huurovereenkomst screenen. Voor franchisenemers wordt een check vaak als een onnodige kostenpost gezien. Ten onrechte. Als er eenmaal een geschil ontstaat is het soms te laat en betaalt men helaas het ‘leergeld’ als er geprocedeerd moet worden. Het Nederlandse huurrecht is complex en de gesloten huurcontracten zijn vaak voor langere tijd (5 of 10 jaar). Daarnaast kan de franchiseovereenkomst afspraken bevatten die op gespannen voet staan met geldend mededingingsrecht of zijn er onduidelijke afspraken over de vergoedingen.

Wilt u meer weten over franchise- en huurcontracten? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Onze advocaten beschikken over jarenlange ervaring en expertise om zowel in de fase van de contractvorming als de fase van het eventueel beëindigen van de franchiserelatie te kunnen adviseren. Wij adviseren zowel franchisegevers als franchisenemers.