Klachtplicht

Indien uw contractspartner (verkoper, leverancier, etc.) zijn toezeggingen niet nakomt, bijvoorbeeld omdat niet (correct) wordt geleverd, mag u deze daarop aanspreken en kan alsnog correcte nakoming van de gemaakte afspraken worden verlangd. Zo nodig kunt u deze wanpresterende contractspartner voor de rechter ter verantwoording roepen.

De klachtplicht; wat houdt dat in?

De klachtplicht houdt in dat een schuldeiser die op de hoogte is van een gebrek in een prestatie, zijn schuldenaar moet inlichten over dit gebrek. De schuldenaar moet in de gelegenheid worden gesteld om maatregelen te treffen om de tekortkoming ongedaan te maken. Als de schuldeiser (te) lang stilzit, wordt die mogelijkheid beperkt en de schuldenaar onredelijk benadeeld.

Verjaringstermijn

Het is veel mensen bekend dat het recht om een vordering in te stellen na enige tijd verjaart. Hoewel de vordering wél blijft bestaan (als de schuldenaar per ongeluk betaalt, kan hij dat niet terugvorderen), kan de schuldeiser betaling niet meer afdwingen. De wet spreekt dan over verjaring. De wet kent verschillende verjaringstermijnen, variërend van enkele maanden tot 30 jaar, afhankelijk van de vordering die wordt ingesteld. Over het algemeen bedraagt de verjaringstermijn enkele jaren, al is het altijd goed om de lengte daarvan te (laten) controleren en goed in de gaten te houden. Wat veel mensen echter niet weten, is dat de wet naast een verjaringstermijn ook een veelal kortere klachttermijn kent. Deze klachttermijn legt de schuldeiser de verplichting op om de schuldenaar of verkoper “binnen bekwame tijd” te informeren over gebreken in de prestatie.

Bekwame tijd

Wat “binnen bekwame tijd” is, meldt de wet niet. Alleen voor consumentenkopen (zijnde koopovereenkomsten gesloten tussen een koper die niet handelt in de uitoefening van beroep of bedrijf en een verkoper die dat wel doet), geeft de wet een aanwijzing. Een consument heeft tijdig geklaagd indien hij dat binnen twee maanden na de ontdekking van het gebrek heeft gedaan.

Omdat de wet het begrip “binnen bekwame tijd” voor andere overeenkomsten niet inkleurt, is in de rechtspraak en literatuur lange tijd bediscussieerd of een klacht ook na het verstrijken van twee (of meer) maanden nog binnen bekwame tijd kan worden gemeld. Voorstanders meenden van wel en voerden daartoe – onder meer – aan dat de wetstekst dat niet uitsluit. Bovendien kan er nog een wettelijke garantietermijn lopen of sprake zijn van een non-conformiteit. De koper van een nieuwe auto bijvoorbeeld mag verwachten dat de auto die eigenschappen bezit die voor normaal gebruik nodig zijn. Indien er af-fabriek een constructiefout in de motor aanwezig is waardoor de nieuwe auto bijvoorbeeld op elke 1000 km een liter olie gaat verbruiken, dan mag een klacht worden ingediend bij de verkoper/dealer. Immers, een dergelijk hoog verbruik mag bij normaal gebruik van een nieuwe auto niet optreden.

Consumentenbescherming

Tegenstanders zochten juist aansluiting bij de veelal verdergaande bescherming van consumenten en betoogden dat het niet logisch zou zijn wanneer de klachttermijn voor consumenten langer zou zijn dan 

die voor niet-consumenten. Lange tijd hebben rechters de argumenten van de tegenstanders zwaarder gewogen. Sinds enige tijd zoeken rechters evenwel vooral aansluiting bij de argumenten van de voorstanders. Vaak wordt daarbij verwezen naar de verstrekkende (rechts)gevolgen die verbonden zijn aan het verstrijken van de klachttermijn. Door het verstrijken van die termijn verliest de schuldeiser namelijk al zijn rechten ter zake het betreffende gebrek, ook wanneer die gebreken er daadwerkelijk zijn. Dat kan er zelfs toe leiden dat de schuldeiser voor een product of dienst moet betalen die vanwege de gebreken feitelijk geen waarde (meer) heeft.

In een poging om een rechtvaardige uitkomst te bereiken, onderzoeken rechters in toenemende mate of en, zo ja, in welke mate de positie van de schuldenaar benadeeld is door het verstrijken van de tijd. Wanneer het verloop van de tijd het voor de schuldenaar bijvoorbeeld lastig maakt om (nog) onderzoek te verrichten naar de gestelde gebreken, zal de rechter eerder oordelen dat de bekwame tijd verstreken is.

Ontdekken van het gebrek

Naast het feit dat de wet niet aangeeft hoe lang de “bekwame tijd” duurt, benoemt de wet ook niet precies wanneer deze periode aanvangt. In de ogen van de wet is bepalend wanneer de schuldeiser het gebrek “heeft ontdekt, of redelijkerwijs had behoren te ontdekken”. Waar het moment dat het gebrek is ontdekt vaak nog scherp zal kunnen worden aangewezen (al kan daar in veel gevallen al over worden gediscussieerd), is het bijzonder lastig om (achteraf) vast te stellen wanneer iemand het gebrek “redelijkerwijs had behoren te ontdekken”. Dit zal steeds van geval tot geval moeten worden beoordeeld. Het gebrek kan bijvoorbeeld ook een non-conformiteit zijn die later dan eerder genoemde twee maanden wordt ontdekt.

Onderzoeksplicht

Uit de term “redelijkerwijs had behoren te ontdekken” kan worden afgeleid dat de schuldeiser onder omstandigheden een onderzoeksplicht heeft. Hiervan kan,bijvoorbeeld sprake zijn als de schuldeiser vermoedt dat het geleverde product een gebrek heeft. De schuldeiser kan zich er dan niet achter verschuilen dat hij – door het achterwege laten van onderzoek – geen duidelijkheid omtrent het (eventuele) gebrek gekregen heeft. Het niet voldoen aan zijn onderzoeksplicht, komt dan voor rekening en risico van de schuldeiser.

En wat als de resultaten van het onderzoek (te) lang op zich laten wachten? Er zijn inmiddels al rechterlijke uitspraken gepubliceerd waarin werd geoordeeld dat de schuldeiser de schuldenaar dan alvast moest informeren over zijn vermoedens omtrent het gebrek en het ingestelde onderzoek.
En wat als u schuldenaar bent? Dan kan een beroep op de klachttermijn u juist vervelende discussies voorkomen.

Individuele afspraken omtrent de klachttermijn
In dit artikel is ingegaan op de wettelijke regeling die van toepassing is wanneer er geen andersluidende afspraken zijn gemaakt. De wet laat het u ook in dit geval toe om (individuele) afspraken te maken. Zo kunt u in uw contract of algemene voorwaarden vastleggen wat in uw ogen een redelijke termijn is en wanneer deze aanvangt.

Al met al kan de klachttermijn een vervelend struikelblok vormen voor schuldeisers. Het is dus van belang om tijdig te klagen!

Meer informatie

Wilt u meer informatie over de klachtplicht of klachttermijn? Neem dan contact op met één van onze advocaten.