Vaststellingsovereenkomst

De uitkomst van een (gerechtelijke) procedure kan vooraf vaak niet goed worden ingeschat. Dit kan meerdere oorzaken hebben. In de eerste plaats is veelal niet duidelijk wat de wederpartij zal roepen. Daardoor is vaak niet duidelijk wie wat zal moeten bewijzen en welke bewijsmiddelen daarvoor voor handen zijn. Bovendien is het vaak lastig om (goed) in te schatten hoe een rechter bepaalde stellingen zal beoordelen. Wanneer het geschil betrekking heeft op een gebeurtenis uit het verleden, zal ook het tijdsverloop een complicerende factor zijn. Het voeren van een procedure brengt dan ook altijd de nodige risico’s met zich mee.

De vaststellingsovereenkomst

Wanneer partijen tot een schikking komen willen zij het geschil daarmee, over het algemeen definitief bijleggen. Meestal willen zij voorkomen dat de wederpartij naderhand op de gemaakte afspraken terug kan komen. Om de kans daarop te verkleinen, worden de gemaakte afspraken veelal in een vaststellingsovereenkomst vastgelegd. De vaststellingsovereenkomst is een specifiek in de wet benoemde overeenkomst. De wetgever heeft de vaststellingsovereenkomst specifiek gecreëerd ter beëindiging of voorkoming van onzekerheid of geschillen. Dat betekent dat partijen geen vaststellingsovereenkomst kunnen sluiten wanneer zij geen onzekerheid of geschil willen beëindigen of voorkomen. De onzekerheid of het geschil dat partijen willen beëindigen of voorkomen, moet betrekking hebben op hetgeen wat tussen hen geldt. Dit is ruimer dan de tussen hen bestaande rechtsverhouding. In een vaststellingsovereenkomst kunnen partijen namelijk ook vastleggen dat tussen hen geen rechtsrelatie bestaat.

De gevolgen van de vaststellingsovereenkomst

In feite creëren partijen met de vaststellingsovereenkomst een nieuwe, tussen hen bestaande werkelijkheid. Partijen zijn ook aan deze nieuwe werkelijkheid gebonden wanneer achteraf mocht blijken dat de vooraf bestaande rechtstoestand toch gunstiger was. Zij kunnen derhalve niet op de overeenkomst terugkomen wanneer zij door het aangaan van de vaststellingsovereenkomst in een ongunstigere positie terecht gekomen zijn.

Beroep op dwaling

Wanneer iemand onder een onjuiste voorstelling van zaken heeft gecontracteerd, kan hij dat contract onder omstandigheden vernietigen met een beroep op dwaling (artikel 6:228 BW). Over het algemeen zal een rechter het verzoek om een vaststellingsovereenkomst wegens dwaling te 

vernietigen zeer kritisch beoordelen. Met name wanneer is gedwaald over hetgeen waarover juist werd getwist of waarover onzekerheid bestond, zal een beroep op dwaling worden afgewezen.

Dwingend recht

Het meest typische aan de vaststellingsovereenkomst is dat partijen daarin afspraken mogen maken die afwijken van dwingend recht. De achtergrond daarvan is dat een vaststellingsovereenkomst zekerheid beoogt te geven. Deze zekerheid zou niet kunnen ontstaan wanneer achteraf discussie zou kunnen voortkomen door de vraag of een afspraak wellicht in strijd met dwingend recht zou zijn. Er zijn echter twee uitzonderingen op deze regel: in de eerste plaats is deze mogelijkheid beperkt tot vaststellingen en beslissingen van vermogensrechtelijke aard. Hiervan is ook sprake als de vaststelling/beslissing (lees: de uitkomst/ oplossing) van vermogensrechtelijke aard is, ook al waren de feiten waarover de onzekerheid of het geschil bestond dat niet. Bovendien mag de vaststellingsovereenkomst niet in strijd met dwingend recht worden gecontracteerd wanneer de inhoud of strekking in strijd zou komen met de goede zeden of de openbare orde.

Finale kwijting

Het is gebruikelijk dat partijen elkaar uitdrukkelijk over en weer finale kwijting verlenen nadat de gemaakte afspraken correct zijn uitgevoerd. Finale kwijting houdt in dat de werkgever en werknemer verklaren niets meer van elkaar te vorderen te hebben. Zo’n finale kwijtingsbeding is echter niet absoluut. U doet er dus verstandig aan om de vaststellingsovereenkomst en het beding over finale kwijting zo zorgvuldig mogelijk te beschrijven.

Openbreken

Er zijn soms wettelijke mogelijkheden om een vaststellingsovereenkomst open te breken, alhoewel de wetgever die mogelijkheden wel drastisch heeft ingeperkt. Denk aan de mogelijkheid tot het inroepen van vernietiging wegens bedrog, dwaling of misbruik van omstandigheden. Ook kan ontbinding worden gevorderd als één van partijen de vaststellingsovereenkomst niet nakomt.
Het is wettelijk toegestaan om in de vaststellingsovereenkomst vast te leggen dat de mogelijkheid om verrekening of ontbinding in te roepen wordt uitgesloten. Wees hiermee wel voorzichtig. Als contractspartij moet je wel zeker zijn van je zaak als dit voorstelt of zo’n voorstel aanvaardt.

Meer informatie

Een vaststellingsovereenkomst is maatwerk. Onze advocaten helpen u graag met uw vraagstukken over het opstellen van een vaststellingsovereenkomst. Neem vrijblijvend contact met ons op.