Stakingsmiddel rechtmatig?

Luchtvaartmaatschappijen Air France en Quantas onderhandelen met hun personeel over een nieuwe CAO. Die onderhandelingen verlopen nogal stroef. Het personeel verlangt meer salaris en kan zich niet vinden in de hervormingsplannen van de directie. Uiteindelijk dreigt het personeel van beide bedrijven met stakingen. Tienduizenden passagiers dreigen de dupe te worden.  Bij Air France bereiken partijen alsnog een akkoord. Bij Quantas verbiedt een Australische rechter de staking.

De eerste staking sinds het begin van de geschiedschrijving is  die van ambachtslieden die in 1152 v.Chr. in het oude Egypte van Ramses III werkten aan de Necropolis in het Dal der Koningen. De Egyptische autoriteiten waren zodanig geschrokken van deze ongehoorde rebellie dat ze de ambachtslieden in hun eisen tegemoet kwamen en hun lonen verhoogden.

In tegenstelling tot de meeste andere westerse landen waren in Nederland ambtenaren en spoorwegpersoneel die staakten lange tijd strafbaar. Een wettelijk recht op stakingsvrijheid is bij ons nooit vastgelegd. Rechters oordeelden in de meeste gevallen dat stakingen onrechtmatig waren en wanprestatie veroorzaakten.

In 1980 sloot Nederland zich aan bij het Europees Sociaal Handvest. Hierin is het stakingsrecht wel erkend. Naar aanleiding van een staking bij de Nederlandse Spoorwegen in 1983 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de rechtmatigheid van een staking aan deze Europese wetgeving moet worden getoetst. Sindsdien is in Nederland een staking alleen onrechtmatig als stakingen worden misbruikt of als partijen hun afspraken voor overleg niet nakomen.

Stakingen zijn kostbaar en vervelend. Gebleken is dat vooral goed overleg stakingen kan voorkomen en tevredenheid terug kan laten keren.